Afili Filintalar'ı okurken zamanında bir yazının bir bölümü dikkatimi çekmişti. Günlük hayatta kullandığımız bazı Arapça kelimelerin gerçek Türkçe karşılıklarını veriyordu. "Selam" kelimesinin "Barış" anlamına geliyor olması özellikle çok ilginç gelmişti bana. Yazının ilerleyen kısımlarında Kur'an da geçen, selamlaşma ile ilgili kısımlardan bahsediyordu. Şöyle ki; "selamun aleyküm" demek "Barış üzerinde olsun" demekmiş. İslam (teslimiyet) dininde selam vermek ve bir selamı karşılamak çok önemliymiş. Kur'an da şu şekilde geçiyormuş: Siz bir selam ile selamlandığınız zaman, siz de ondan daha güzeliyle karşılık verin veya verilen selamı aynen iade edin (Nisa suresi, 86. ayet). (Bizim kültürümüzde de selamlaşmak çok önemli değil midir zaten? Türk sosyal yapısını şarkılarına taşıyan Barış abimiz bile bir şarkısında "Selam almayana yiğit denir mi?" demiş.)
Hal böyle olunca "merhaba" kelimesinin kökeni, anlamı meraklandırdı beni. Netten araştırdım. Çoğunlukla Farsça'dan gelme bir kelime olduğunu ve "benden sana bir zarar gelmez" demek olduğunu yazmışlar çeşitli sitelerde. Fakat hiçbirisinde güvenilir bir kaynak verilmemiş. En güvenilir kaynak olarak TDK'da merhaba'nın Arapça kökenli bir kelime olduğunu ve "geniş, güzel yere geldiniz, rahat ediniz, hoş geldiniz" gibi bir anlama karşılık geldiğini söylemiş.
Bu konuyu gündeme getirmek istememin nedeni ise yıllar önce okumuş olduğum bir yazı. Dictionary.com diye ilginç bir site var. Normal sözlükten farklı olarak çeşitli makaleler yayınlıyorlar. Ben bu siteye denk geldiğimde yayınladıkları makale "hello" kelimesinin kökeni ile ilgiliydi. Görünen o ki buralarda insanların birbirini selamlamak için kullandıkları "hello" kelimesi esas olarak karşındaki kişinin dikkatini çekmek için kullanılırmış. Yazıda dediği üzere karşındaki kişinin susması, yaptığı işi bırakması ve dikkatini konuşan kişiye yöneltmesi amaçlı kullanılan bir kelimeymiş ve av köpeklerinin dikkatini çekmek için kullanılırmış.
Almanların "tschüss" ü, İtalyanların "ciao" su, Fransuzların "adieu" su ya da İspanyolların "adios" u ne anlama geliyor, hangi kökenden geliyor tam olarak bilemiyorum; o yüzden konuyu "onlar ile biz" karşılaştırması gibi bir noktaya getirmek istemem. Fakat öte yandan düşünüyorum da... Herhalde Amerika'da falan insanları "peace!" diye selamlasak hippi olarak değerlendirilir, kafamızın güzel olduğundan şüpheleniliriz. Bence bu yazılar içinde yetiştiğimiz kültür, kullandığımız dili sevmek ve daha bir zevkle kullanmak için bir neden.
Bahsi geçen yazılar:
Selam! Biraz Yabancılaşır mısınız? http://www.afilifilintalar.com/selam-biraz-yabancilasir-misin
Danger! What is the frantic origin of "Hello"? http://hotword.dictionary.com/hello/
Merhaba http://tdkterim.gov.tr/bts/ (merhaba yazıp aratmanız lazım, siteyi taşıyamıyorum buraya)
Selamun aleykum'un anlamı iyiymiş ya. Hoşuma gitti. Hepimiz çiçek çocuklarız demek ki bir bakıma.
YanıtlaSilCiao kelimesini yazı üzerine biraz araştırdım. Etimolojik olarak kökeni Latinceye dayanıyor. (Çok şaşırdık değil mi? Ne dayanmıyorsa zaten italyancada latinceye?)
Direk çevrimi 'Ben senin kölenim.' olarak belirtiliyor; ama hemen ağır bir anlam gelmesin akıllara, zira asıl anlamı, dürüstlük ve güven vermesinde yatıyor. Bilindiği gibi İtalyanlar karşılaşmada da, vedalaşmada da 'Ciao' diyorlar. Karşılaşma anında, 'Senin arkadaşınım, dürüstlük aramızda yukarı seviyede.' anlamına gelirken vedalaşmada 'Bir ihtiyacın olursa sana yardım ederim, bana güven.' anlamlarına geliyormuş.
Değişik bir yaklaşım tabi, güzel bir selamlaşma türü bence.
Aslında "kulun olayım" Türkçe'de de eskiden çok kullanılan bir kalıpmış ki. Aynı şekilde samimiyet, dürüstlük, teslimiyet içeren çok güzel bir cümle bence. Karşındaki insana en güçsüz halinle sunuyorsun kendini; daha güçlü bir samimiyet göstergesi olabilir mi? Tabii bu günün şartlarında kimde kalmış ki böyle bir cümleyi içten bir şekilde dillendirebilecek cesaret?
YanıtlaSilSertab Erener - Mecbursun "...Sen yeter ki sev, kulun olayım. Bir dile, bin yıl kölen olayım..."
Biz bugün etimolojik olarak büyük araştırmalar yaptık. Çapraz kelimesi nereden geliyormuş onu öğrendik. Şimdi efendim kelimenin orjinali Çepurast Çep - Sol, U - ve Rast - Sağ anlamında farsça marsça sanırım şimdi açık wikisözlüğe bakamayacağım. Sonra düşündük nasıl bu hale gelmiştir diye çepurast -> çepuras -> çipura -> hödüt-> çapraz olarak son şeklini aldığına oy birliği ile karar verdik. Oturumu kapattık.
YanıtlaSil- Neden çapraz? Neden hilkat değil de çapraz?
YanıtlaSil- Etimoloji ile Eti aynı kökten geliyor olabilir mi? Hoş Etimoloji Fransızca'ymış, Eti de baba ve küçük kardeş anlamlarına geliyormuş (TDK'nın dediğine göre) ama bir yerlerde buluşmuş olamazlar mı?
- Karadeniz'e çay ekmişler. Bir bölgede özellikle çok tutmuş çay. Çay, çay diye diye zamanla oranın adı Rize olmuş. Öyle duydum ben yani.
Akçay var bi de, Gönen'in orada, hiç açmayalım konusunu.
YanıtlaSil